Powyższą zmianę wprowadziła ustawa z 21 stycznia 2021 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 159).
Przywołany akt prawny przywilejami związanymi z oddawaniem krwi i jej składników objął również osoby pozostające w stosunku służby. Mocą przewidzianej w nim nowelizacji przepisów, w aktualnym stanie prawnym obowiązującym od 26 stycznia 2021 r., na podstawie art. 9 i 9a ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi:
- zasłużonemu honorowemu dawcy krwi i honorowemu dawcy krwi przysługuje:
1) zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych w dniu, w którym oddaje krew, i na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi na zasadach określonych w odrębnych przepisach;
2) zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy;
3) zwrot kosztów przejazdu do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi na zasadach określonych w przepisach w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju; koszt przejazdu ponosi jednostka organizacyjna publicznej służby krwi;
4) posiłek regeneracyjny;
- w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii:
1) honorowemu dawcy krwi, który oddał krew lub jej składniki, w tym osocze po chorobie COVID-19, przysługują uprawnienia, o których mowa wyżej, z tym że wymiar zwolnienia od pracy oraz zwolnienia od wykonywania czynności służbowych przysługuje w dniu, w którym oddał krew lub jej składniki, oraz w dniu następnym;
2) honorowemu dawcy krwi, który oddał co najmniej 3 donacje krwi lub jej składników, w tym osocze po chorobie COVID-19, przysługuje ulga w wysokości 33% na przejazdy w komunikacji krajowej środkami publicznego transportu zbiorowego:
a) kolejowego w 1 i 2 klasie pociągów osobowych i pospiesznych oraz autobusowego w komunikacji zwykłej i przyspieszonej,
b) kolejowego w 2 klasie pociągów innych niż osobowe i pospieszne
– na podstawie biletów jednorazowych.
Honorowy dawca krwi, któremu przysługuje ulga na przejazd, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, jest obowiązany do uiszczenia dopłaty w wysokości stanowiącej różnicę między należnością za pełnopłatny przejazd w klasie 1 a należnością za pełnopłatny przejazd w klasie 2.
Dokumentem poświadczającym omawiane uprawnienia jest:
zaświadczenie wydane przez regionalne centrum, Wojskowe Centrum lub Centrum MSWiA;
zaświadczenie potwierdzające co najmniej 3 donacje wydane przez regionalne centrum, Wojskowe Centrum lub Centrum MSWiA, które zawiera:
1) datę wydania zaświadczenia;
2) imię i nazwisko dawcy krwi;
3) numer PESEL dawcy krwi;
4) informację o oddaniu 3 donacji krwi lub jej składników, w tym osocza po chorobie COVID-19.
Wynagrodzenie za zwolnienie od pracy na oddanie krwi i jej składników
W myśl § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy, przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy udzielonego w związku z oddawaniem krwi i jej składników (w tym osocza), należy stosować zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadł płatny okres niewykonywania pracy.
Zatem, aby obliczyć wynagrodzenie, o którym mowa wyżej, należy:
- ustalić, jakie składniki płacy powinny wejść do podstawy wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy, uwzględniając w niej stałe i zmienne elementy pensji przysługujące pracownikowi w miesiącu, w którym korzystał on z ww. zwolnienia (pamiętając, że do podstawy wyliczeń nie wchodzą m.in. następujące składniki: wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie, premie uznaniowe gdy nie mają charakteru roszczeniowego, nagrody z zakładowego funduszu nagród, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, odprawy emerytalne lub rentowe albo inne odprawy pieniężne),
- obliczyć stawkę godzinową ze stałych elementów pensji, poprzez podzielenie ich kwoty przez nominalny czas pracy z miesiąca, w którym udzielono zwolnienia od pracy,
- skalkulować stawkę godzinową ze zmiennych składników płacy, poprzez podzielenie ich sumy wypłaconej w miesiącu, w którym udzielono zwolnienia od pracy, przez liczbę godzin faktycznie przepracowanych w tym miesiącu przez podwładnego,
- zsumować stałą i zmienną stawkę godzinową,
- wyznaczyć kwotę wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy, poprzez pomnożenie wyliczonej stawki godzinowej przez liczbę godzin, w czasie których pracownik korzystał z ww. zwolnienia.
W praktyce pracodawcy często nie wyodrębniają wynagrodzenia za czas omawianego zwolnienia od pracy ze stałych elementów pensji. W takiej sytuacji w miesiącu korzystania z takiego zwolnienia pracownikowi wypłaca się stałą miesięczną pensję w pełnej wysokości (oczywiście o ile nie wystąpiły nieobecności skutkujące koniecznością pomniejszenia stałej pensji, np. urlop bezpłatny lub choroba).
